effect of seed priming and irrigation regimes on yield,yield components and quality of safflowers cultivars

این مطالعه در سال 1386-87 در آزمایشگاه و مزرعه پژوهشی دانشگاه صنعتی اصفهان به منظور تعیین مناسب ترین تیمار بذری و ارزیابی اثر پرایمینگ بر روی سه رقم گلرنگ تحت سه رژیم آبیاری انجام گرفت. برخی از مطالعات اثرات سودمند پرایمینگ بذر را بر روی گیاهان مختلف بررسی کرده اند اما در حال حاضر اطلاعات کمی در مورد خصوصیات مربوط به جوانه زنی، مراحل نموی، عملکرد و خصوصیات کمی و کیفی بذور تیمار شده ژنوتیپ های مختلف گلرنگ وجود دارد. بنابراین این تحقیق به ارزیابی اثر تیمار های مختلف بر خصوصیات مربوط به جوانه زنی، مراحل نموی، عملکرد و خصوصیات کیفی گلرنگ در آزمایشگاه و مزرعه تحت تنش خشکی می پردازد. در آزمایشگاه، آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا شد. در این آزمایش سه سطح پتانسیل اسمزی (0، 3- و6- بار) فاکتور اول و شش تیمار بذری (شاهد، 3 و 6 ساعت نیترات پتاسیم، 3 و 6 ساعت تیمار با آب و 1 ساعت تیمار با پلی اتیلن گلیکول) فاکتور دوم بود. 6 ساعت تیمار بذر با آب دارای بیشترین درصد و سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه و وزن خشک ریشه چه و ساقه چه بود. از بین تیمار های مختلف بذری، موثرترین تیمار بذر که همان 6 ساعت تیمار بذر با آب بود، انتخاب گردید و بر روی سه رقم مورد مطالعه در مزرعه اعمال گردید. در مزرعه آزمایش به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. در این آزمایش سه رژیم آبیاری (پس از 70، 105 و 140 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس آ) به عنوان کرت اصلی و دو سطح تیمار بذر (بذور تیمار شده با آب و بذور شاهد) و سه رقم گلرنگ (کوسه، pi و il111) به صورت فاکتوریل در کرت های فرعی پیاده شدند. در این مطالعه طول دوره کاشت تا رویت طبق، 50% گل دهی و پایان گل دهی در حالت هیدروپرایمینگ نسبت به بذور شاهد کم تر بود. طول دوره کاشت تا کلیه مراحل رشد در رقم کوسه نسبت به دو رقم pi و il111 طولانی تر بود. رژیم آبیاری تاثیر معنی داری بر مراحل مختلف نمو گلرنگ نداشت. ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه، وزن خشک اندام هوایی و شاخص برداشت در هیدروپرایمینگ نسبت به بذور تیمار نشده بالاتر بود. با کاهش میزان رطوبت قابل استفاده در خاک، ارتفاع بوته، تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه، وزن خشک اندام هوایی و شاخص برداشت کاهش یافت. تاثیر رژیم آبیاری بر شاخص سطح برگ و وزن خشک اندام های هوایی در مرحله 50% گل دهی از نظر آماری معنی دار نبود. رقم کوسه در کلیه صفات مورد اندازه گیری در مطالعه حاضر نسبت به دو رقم pi و il111 برتری داشت. عملکرد دانه در واحد سطح در حالت هیدروپرایمینگ نسبت به بذور شاهد حدود 35 % بیشتر بود. با افزایش میزان رطوبت قابل دسترس برای گیاه بر عملکرد دانه افزوده شد و رقم کوسه از نظر عملکرد بر دو رقم il111 و pi برتری داشت. درصد و عملکرد روغن در حالت هیدروپرایمینگ نسبت به حالت شاهد و در رقم کوسه نسبت به دو رقم il111و pi بیشتر بود. درصد روغن و پروتئین در سطح احتمال 5 و 1 درصد تحت تاثیر تیمار رطوبتی قرار گرفتند، با این تفاوت که با تاخیر در آبیاری، درصد روغن کاهش و درصد پروتئین افزایش یافت. حداکثر عملکرد روغن (1068/5 کیلوگرم در هکتار) و حداکثر عملکرد پروتئین (1010/3 کیلوگرم در هکتار) برای رقم کوسه در حالت هیدروپرایمینگ و حداقل عملکرد روغن (305/4 کیلوگرم در هکتار) و حداقل عملکرد پروتئین (500/4 کیلوگرم در هکتار) برای رقم pi در بذور شاهد بدست آمد. با توجه به نتایج بدست آمده در این تحقیق به نظر می رسد در شرایطی مشابه مطالعه حاضر جهت حصول عملکرد بیشتر در کشت بهاره گلرنگ، هیدروپرایمینگ بذر بر عدم تیمار بذر و واریته کوسه بر دو واریته il111 و pi برتری داشته باشد